ผู้ป่วยเบาหวานควรควบคุมระดับน้ำตาลอย่างเคร่งครัด เพื่อรักษาระดับน้ำตาลในเลือด และป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นในระยะยาว ลดความเสี่ยงจากการติดเชื้อหากมีปริมาณน้ำตาลในเลือดสูงเกินไป รวมถึงคงประสิทธิภาพของยาบางชนิดที่ผู้ป่วยต้องใช้ในการรักษา เช่น อินซูลิน (Insulin) โดยอาจควบคุมด้วยการลดอาหารที่มีน้ำตาลสูง เช่น ขนมหวาน ลูกอมชนิดต่าง ๆ  น้ำหวาน และผลไม้บางชนิด เช่น แตงโม น้อยหน่า ทุเรียน ขนุน

การควบคุมไขมัน โดยเฉพาะไขมันทรานส์ (Trans Fat) และไขมันอิ่มตัวสามารถช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด ซึ่งผู้ป่วยเบาหวานมีความเสี่ยงสูงลงได้ นอกจากนี้ในผู้ป่วยเบาหวานที่จำเป็นต้องรักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์เหมาะสม การควบคุมไขมันยังช่วยควบคุมน้ำหนักจากไขมันที่มีแคลอรีสูงได้ดี หากเลือกรับประทานไขมันที่ดีจะทำให้ร่างกายได้รับพลังงานที่มีประสิทธิภาพ ไม่ส่งผลเสียต่อร่างกายอีกด้วย ซึ่งอาจควบคุมโดยใช้น้ำมันมะกอกหรือน้ำมันรำขาวในการทำอาหาร และใช้วิธีการประกอบอาหารโดยการตุ๋น ต้ม นึ่ง แทนการทอด

อย่างที่ทราบกันว่าคาร์โบไฮเดรต (Carbohydrate) เป็นแหล่งพลังงานหลักที่สำคัญของร่างกาย แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นอาหารที่ผู้ป่วยเบาหวานไม่ควรกินในปริมาณมาก เนื่องจากคาร์โบไฮเดรตเป็นแหล่งพลังงานที่มีการเปลี่ยนรูปเป็นน้ำตาลในเลือด หากรับประทานมากเกินไปอาจส่งผลเสียให้น้ำตาลในเลือดสูงได้ ผู้ป่วยเบาหวานจึงควรเลือกรับประทานคาร์โบไฮเดรตที่เป็นรูปแบบธรรมชาติแทน เช่น ขนมปังโฮลวีท ลูกเดือย ข้าวโพด

โปรตีนนับเป็นอาหารที่คนเป็นเบาหวานไม่ควรกิน หรือหากรับประทานก็ควรรับประทานอย่างระมัดระวังในปริมาณที่เหมาะสม ร้อยละ 15-20 ของพลังงานต่อวัน การควบคุมโปรตีนจะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถรักษาสมดุลของน้ำตาลในเลือดได้ แต่ควรเลือกทานโปรตีนที่ดี เป็นโปรตีนจากสัตว์ที่ไม่มีไขมัน หรือโปรตีนโปรตีนจากพืช เพราะโปรตีนมีส่วนช่วยทำให้สามารถควบคุมความหิวรู้สึกอิ่มนาน การควบคุมโปรตีนจึงมีส่วนช่วยเรื่องการควบคุมปริมาณอาหารสำหรับป่วยเบาหวานได้โดยโปรตีนที่ผู้ป่วยสามารถทานได้ เช่น เนื้อสัตว์ที่ไม่ติดไขมัน เช่น เนื้อปลา นมไขมันต่ำ

ผู้ป่วยเบาหวานมีความเสี่ยงเป็นความดันโลหิตสูง การควบคุมโซเดียมซึ่งเป็นอาหารที่คนเป็นโรคเบาหวานไม่ควรกิน จะช่วยเรื่องควบคุมและลดความดันโลหิตให้ดีขึ้นได้ ทั้งยังเป็นการช่วยรักษาน้ำหนักตัวเพราะการรับประทานโซเดียมมักมาคู่กับอาหารแคลอรีสูงและไขมันไม่ดี ดังนั้นผู้ป่วยเบาหวานจึงควรลดปริมาณเกลือลงในมื้ออาหาร ไม่รับประทานอาหารแปรรูปชนิดต่าง ๆ เช่น บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป อาหารกระป๋อง เพราะอาหารแปรรูปมีการใช้เกลือในการรักษาให้อาหารสดและเพิ่มรสชาติอาหาร