ความกลัว…ถือว่าเป็นเรื่องปกติของชีวิต ถ้าต้องเจอกับอะไรที่เป็นอันตราย แล้วเรากลัวก็เรื่องเป็นธรรมดา ถ้าของมีคมกำลังจะแทงทะลุเข้าร่างกาย แล้วเรากลัวก็ไม่เห็นจะแปลกตรงไหน จริงไหม? ความกลัวทำให้ร่างกายเราตอบสนองโดยอัตโนมัติ เช่น หัวใจเต้นเร็วขึ้น กล้ามเนื้อเกร็ง หายใจไม่เต็มปอด หรือบางคนอาจจะตอบสนองแบบวิงเวียนหน้ามืด เจอของมีคมแล้วคล้ายจะเป็นลมแบบที่เขาเรียกกันว่าเป็น “ระบบประสาทอัตโนมัติ” คือมันเกิดขึ้นเองโดยเราไม่ได้ตั้งใจจะไปทำให้มันเกิด แต่เป็นกลไกอัตโนมัติที่เอาไว้รับมือกับอะไรที่สมองและร่างกายเชื่อว่ามัน “น่ากลัว”
ความเป็นจริง & ความรู้สึก
บางครั้งไอ้เจ้ากลไกป้องกันตนเองพวกนี้มันขยันทำงานมากไปหน่อย ยังกับกลัวว่าเจ้านายจะเลิกจ้าง หัวใจเลยเต้นเร็วปานว่าใจจะขาด กล้ามเนื้อแข็งเกร็งดั่งความคงกระพัน เข็มแหลมแทงไม่เข้า หรือดิ้นไปมาจนเข็มหักคาแขนก็มีมาแล้ว
ความเป็นจริง คือ คุณพยาบาลจะเอาเข็มฉีดยาแทงแขน เจ็บนิดเดียวและแป๊บเดียว
สิ่งที่รู้สึก คือ ใครไม่รู้ใส่ชุดขาวๆ จะเอามีดด้ามใหญ่ปักลงไปกลางหน้าอกฉัน!
ปฏิกิริยาจากความกลัวที่รุนแรงเกินเหตุเหล่านี้ ทำให้หลายคนพลาดโอกาสดีๆ ที่จะได้ป้องกันตนเองจากสิ่งที่น่ากลัวกว่า คือการติดเชื้อโควิด-19 ลองมาดูกันว่าเราจะสอนให้สมองและร่างกายของเรารับมือกับความกลัวเหล่านี้ให้ดีขึ้นได้ยังไง มันน่ากลัวอย่างที่คิดจริงหรือ?
สมองส่วน ‘คิด’ กล่อม สมองส่วน ‘กลัว’ ให้ไม่น่ากลัวอย่างที่คิด
แม้ร่างกายจะตอบสนองกับอะไรแบบอัตโนมัติ แต่โชคดีที่เรามีสมองไว้ “คิด” ถ้าคิดได้ว่ามันไม่น่ากลัว สมองส่วนคิดจะก็ “กล่อม” สมองส่วนกลัวให้ค่อยๆ สงบลง แม้จะไม่ได้สงบทันที แต่ปฏิกิริยาจะค่อยๆ ลดลง เบาลง แล้วเรื่องนี้คิดอย่างไรได้บ้าง? ลองคิดว่ามันก็แค่โดนเข็ม เข็มนะเข็ม ไม่ใช่มีดสปาต้า ลองคิดว่าเราจะเอาชนะความกลัวตรงนี้ให้ได้ เพราะถ้าเราไม่ทำสิ่งนี้ สิ่งที่รออยู่ข้างหน้าอาจจะน่ากลัวกว่าหลายเท่า เจ็บตรงนี้มากสุดก็ไม่ถึง 5 วินาที คุณพยาบาลก็จะเอาเข็มออกจากร่างกายเรา แต่ถ้าเราเกิดติดโรคขึ้นมา เวลาในชีวิตหายไปอย่างน้อย 14 วัน ความลำบากนี้มากกว่า 5 วินาทีอยู่ 241,920 เท่า!
คุ้มหรือไม่? ถามใจเธอดู
ถ้ามีภาพเข็มกำลังแทงเข้าร่างกายเราผุดขึ้นมา ลองคิดเทียบกับภาพหมอกำลังง้างปากเราเพื่อใส่ท่อช่วยหายใจ ไม่น่าอภิรมย์ทั้งคู่ แต่ถ้าต้องเลือกภาพหนึ่งจะเลือกภาพไหน ถามใจเธอดู คุ้ม-ไม่คุ้ม หลายคนกลัววัคซีนเพราะกลัวว่าจะเกิดผลข้างเคียง จากเดิมที่กลัวเข็มอยู่แล้ว พอกลัวว่าจะมีผลข้างเคียงด้วยเลยไปกันใหญ่ ผลข้างเคียงนั้นมีจริง ตั้งแต่อันที่เจอบ่อยๆ อย่างไข้ขึ้นหรือปวดเมื่อยร่างกาย ไปจนถึงอันที่อันตรายอย่างอาการลิ่มเลือดอุดตันจากวัคซีน Viral Vector บางชนิด อาการกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบจากวัคซีน mRNA บางยี่ห้อ หรืออาการกล้ามเนื้ออ่อนแรงจากวัคซีนเชื้อตายบางตัว เมื่อคิดถึงอันตรายเหล่านั้นก็เข้าใจได้ว่าทำไมถึงกลัวและไม่อยากฉีด แต่อย่าลืมว่าเหรียญนั้นมี 2 ด้าน ถ้า “ฉีด” มีความเสี่ยงอย่างหนึ่ง “ไม่ฉีด” ก็มีความเสี่ยงอีกอย่างหนึ่ง ถ้าเราไม่อยากเผชิญความเสี่ยงจากการฉีดวัคซีนก็ต้องถามตัวเองแล้วล่ะว่า เรายอมรับความเสี่ยงต่อการติดโรคได้มากน้อยแค่ไหน? และบางทีความเสี่ยงจากการติดโรคนี่ก็ไม่ใช่ของเราคนเดียว แต่เป็นความเสี่ยงที่คนรอบตัวเราจะติดโรคไปด้วยก็ต้องมาคิดเช่นกัน ตัวเลขถึงปัจจุบันนี้บอกว่า ความเสี่ยงที่จะเกิดผลลัพธ์ที่ร้ายแรงจากการฉีดวัคซีน (ไม่ว่าจะยี่ห้อไหน) ยังต่ำกว่าความเสี่ยงที่จะเกิดผลลัพธ์ร้ายแรงจากติดโรคอยู่มากกกกกกกกกก… ประมาณว่าอันแรกคือโอกาสถูกหวยรางวัลที่ 1 ส่วนอันหลังคือโอกาสถูกเลขท้ายสองตัว ถ้าคิดได้แบบนี้เวลาไปฉีดวัคซีนแม้จะกลัวก็สามารถบอกตัวเองได้ว่า “ขอยอมเสี่ยงฉีด เพราะไม่ฉีดนี่เสี่ยงกว่าเยอะ”
สงบร่างกาย คลายความกลัว
ถึงแม้สมองจะคิดได้แล้ว แต่บางทีร่างกายก็ไม่ได้เชื่อฟังสมองง่ายๆ อย่างนั้น ไปถึงหน่วยฉีดวัคซีนแล้วหายใจไม่ทั่วท้อง เหงื่อออก มือเย็น ใจเต้นตุบๆๆๆ อันนั้นแหละ “ระบบประสาทอัตโนมัติ” อาการต่างๆ ที่เกิดจากระบบประสาทอัตโนมัตินั้นมีวิธีที่จะช่วยให้ร่างกายสงบลงได้ง่ายๆ ด้วยการหายใจเข้าออกช้าๆ ลึกๆ ที่เรียกว่าการทำ Breating Exercise จะช่วยให้ระบบประสาทอัตโนมัติค่อยๆ สงบลง โดยทำดังนี้
หายใจเข้าทางจมูก นับ 1-2-3-4-5
หายใจออกทางปาก นับ 1-2-3-4-5-6-7
เคล็ดลับ…คือหายใจออกนับให้ยาวกว่าหายใจเข้า และตอนหายใจออกให้เผยอปากออกนิดหนึ่งแล้วทำปากจู๋ ลมจะได้ผ่านออกช้าๆ หรือถ้าเกิดอาการกระสับกระส่ายนั่งไม่ติดที่ให้ลองมานั่งนิ่งๆ แล้วลองใช้เทคนิค Grounding นั่งให้เท้าสัมผัสพื้นทั้ง 2 เท้า (ถ้าใส่รองเท้าก็สัมผัสที่พื้นรองเท้า) รับรู้ถึงสัมผัสนั้น เอามือวางที่ตัก ขยับและเรียกชื่อนิ้วไปทีละนิ้ว มองไปรอบๆ ตัว เห็นวัตถุอะไรบ้างลองบอกมา 5 อย่าง ของในห้องนี้มีอะไรเป็นสีเขียวบ้างลองบอกมา 5 สิ่ง แล้วลองไล่ของสีอื่นไปเรื่อยๆ ทำแบบนี้ไปพร้อมกับหายใจเข้าลึกๆ หายใจออกช้าๆ ร่างกายจะสงบและเราจะพร้อมไปเผชิญกับสิ่งที่กลัวมากขึ้น
มาถึงตรงนี้แล้วจะเห็นได้ว่าการกลัวเข็ม กลัวการฉีดยาเป็นเรื่องเข้าใจได้ ไม่ใช่เรื่องน่าอับอายแต่ประการใด ก็แค่ร่างกายเราตอบสนองเกินปกติไปเท่านั้น แต่ถ้าเราไตร่ตรองอย่างรอบคอบแล้วว่า มันคุ้มค่าที่จะไปเผชิญหน้ากับความกลัวนั้นก็ไม่ต้องหลบเลี่ยงอีกต่อไป นัดได้เมื่อไหร่ก็ไปลุยกันเลย! ขอให้ทุกคนปลอดภัยครับ
–
