หลังจากที่โลกได้รู้จักไวรัสสายพันธุ์ใหม่ COVID-19 … ดูเหมือนว่าในแต่ละวันจะมีความรู้ใหม่ๆ เกี่ยวกับไวรัสชนิดนี้ออกมาให้เราได้ค้นพบไม่หยุดหย่อน
ตัวอย่างเช่นในช่วงเดือนแรกๆ ของการระบาด ทีมแพทย์พยายามรักษาชีวิตของผู้ป่วยโควิด-19 ด้วยการพุ่งเป้าไปที่การดูแลรักษาปอดและระบบทางเดินหายใจเป็นหลัก แต่แล้วไม่กี่เดือนหลังจากนั้น พวกเขากลับพบข้อมูลหลักฐานใหม่ว่าผู้ป่วยโควิด-19 จำนวนหนึ่งเริ่มมีอาการทางระบบประสาทและจิตเวชมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งอาการเหล่านี้ก็ส่อเค้าความน่ากลัวมากขึ้นเรื่อยๆ เช่นกัน
อาการทางสมองและระบบประสาท (Neurological)… ความน่ากลัวของ COVID-19 ที่ไม่ควรมองข้าม
Alysson Muotri นักประสาทวิทยาจาก University of California ให้ความเห็นไว้เมื่อเดือนมิถุนายนปี 2563 ที่ผ่านมาว่า สาเหตุที่อาการทางประสาทอันเป็นผลมาจากโควิด-19 เป็นสิ่งที่น่าเกรงกลัวนั้น เพราะที่ผ่านมา เรายังไม่เคยเห็นโรคระบาดชนิดไหนที่นำไปสู่โรคทางระบบประสาทและจิตเวชมาก่อน ไม่ว่าจะเป็น โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) อาการเลือดออกในสมอง (Brain hemorrhage) ภาวะสมองทำงานผิดปกติ (Encephalopathy) และการสูญเสียความทรงจำ (Memory loss) ฯลฯ
COVID-19 ก่อให้เกิดอาการทางสมองและระบบประสาทได้อย่างไร
แม้ว่าแพทย์และนักวิทยาศาสตร์จะยังไม่มีคำตอบที่แน่ชัดว่าไวรัส SARS-CoV-2 เข้าไปทำลายสมองได้อย่างไร แต่มีหลักฐานส่วนหนึ่งที่ทำให้เชื่อว่าอาการทางสมองและประสาทดังกล่าวอาจเกิดจากการที่ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายตอบสนองต่อการติดเชื้ออย่างรุนแรง หรือนักวิจัยอีกส่วนหนึ่งก็ให้คำอธิบายในทำนองเดียวกันว่า เมื่อผู้ป่วยติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 ร่างกายจะตอบสนองต่อการอักเสบด้วยการสร้างโปรตีนไซโตไคน์ (Cytokines) ขึ้น ในขณะเดียวกัน ไวรัส SARS-CoV-2 จะทำให้เนื้อเยื่อที่ทำหน้าที่กั้นระหว่างเลือดกับสมอง (Blood brain barrier) อ่อนแอลง ทำให้โปรตีนไซโตไคน์หลุดผ่านเข้าไปสะสมในสมองส่วนกลาง (Central nervous system) และเมื่อไซโตไคน์เข้าไปยังไฮโพทาลามัส (Hypothalamus) หรือบริเวณด้านล่างของสมองส่วนหน้าที่มีเซลล์ประสาทส่วนมากทำหน้าที่สร้างฮอร์โมนประสาทหลายชนิด การสะสมของไซโตไคน์ก็อาจส่งผลต่อการควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย การนอนหลับ การเต้นของหัวใจ ความดันเลือด การรับรู้ และการควบคุมอารมณ์ ซึ่งอาการดังกล่าวอาจเกิดขึ้นหลังติดเชื้อโควิด-19 ไม่นาน หรือเป็นอาการในระยะยาวแม้ร่างกายจะหายจากโควิด-19 แล้วก็ตาม
ภาวะทางสมองและระบบประสาทที่พบในผู้ป่วย COVID-19
เมื่อเดือนมิถุนายน 2563 ที่ผ่านมา Benedict Michael นักประสาทวิทยาจาก University of Liverpool ในสหราชอาณาจักร ได้ทำการทดลองเก็บข้อมูลของผู้ป่วยโควิด-19 จำนวน 125 คน พบว่ามีผู้ป่วยบางส่วนที่มีอาการทางระบบประสาทและอาการทางจิตเวช โดยกว่า 62% ผู้ป่วยมีอาการเกี่ยวกับหลอดเลือดสมอง (Stroke) และภาวะเลือดออกในสมอง (Brain hemorrhage) และ 31% พบอาการสมองทำงานผิดปกติ (Encephalopathy) เช่น สับสน มีการรับรู้น้อยลง และ 10% ของผู้ป่วยมีแนวโน้มที่จะมีอาการผิดปกติทางจิต (Psychosis) ในอนาคต
ส่วน Michael Zandi นักประสาทวิทยาจาก University College London พบว่า โรคทางระบบประสาทที่พบมากที่สุดในผู้ป่วยโควิด-19 คือ โรคหลอดเลือดสมองและสมองอักเสบ (Encephalomyelitis) โดยผู้ป่วยสมองอักเสบมีแนวโน้มที่จะพัฒนาโรคไปสู่ภาวะสมองและไขสันหลังอักเสบเฉียบพลันหลังการติดเชื้อ (Acute disseminated encephalomyelitis)
ใครคือกลุ่มเสี่ยงสำหรับอาการทางสมองและระบบประสาท
นักวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถบอกได้ว่าอาการทางระบบประสาทและจิตเวชจะพบในผู้ป่วยโควิด-19 เป็นจำนวนเท่าไร แต่หากเทียบเคียงกับข้อมูลของผู้ป่วยโรคระบบทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรงหรือซาร์ส (SARS) ที่มีอาการผิดปกติทางระบบประสาทส่วนกลางเป็นจำนวน 0.04% และ 0.2% ในผู้ป่วยโรคทางเดินหายใจตะวันออกกลางหรือเมอร์ส (MERS) ก็อาจเป็นไปได้ว่า ณ ตอนนี้ (มิถุนายน 2563) ที่ทั่วโลกมีผู้ป่วยโควิด-19 ยืนยันเป็นจำนวน 28.2 ล้านคน ราว 10,000-50,000 คนในจำนวนนั้นก็อาจมีอาการทางระบบประสาทและจิตเวชร่วมด้วย
ข้อมูลที่น่าสนใจอีกอย่างที่ทั้งสองนักประสาทวิทยา Michael และ Zandi ค้นพบก็คือ ผู้ป่วยโควิด-19 ที่มีอาการทางระบบประสาทและจิตเวช ไม่จำเป็นต้องเป็นผู้ป่วยที่มีอาการหนักทางระบบทางเดินหายใจเสมอไป เพราะมีผู้ป่วยที่มีอาการทางระบบประสาทและจิตเวชจำนวนไม่น้อยที่อยู่ในวัยหนุ่มสาว และไม่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะหลอดเลือดสมองตีบมาก่อน เช่นเดียวกับผู้ป่วยที่มีอาการทางระบบหายใจเพียงเล็กน้อย แต่กลับล้มป่วยทางระบบประสาทอย่างหนัก โดยในกรณีนี้ Zandi กล่าวว่า “ไวรัสได้เข้าจู่โจมสมองเป็นหลัก ไม่ใช่ระบบทางเดินหายใจ”
–
แปลและเรียบเรียงจาก: nature.com
อ้างอิง:
premierneurologycenter.com
medparkhospital.com
